تعرفه گاز خوراکی؛ ضربه پنهان بر قلب صنعت فولاد ایران

تصمیمات غیرکارشناسی در تعرفه‌گذاری گاز خوراکی واحدهای آهن اسفنجی، تهدیدی خاموش اما جدی برای مزیت رقابتی فولاد ایران ایجاد کرده است. این رویه نه‌تنها هزینه تولید را بالا می‌برد، بلکه می‌تواند زنجیره صادرات و اشتغال صنعتی کشور را دچار فروپاشی کند.

بحران از دل سیاست‌های انرژی

سال‌ها مزیت نسبی ایران در صنعت فولاد بر پایه دسترسی ارزان و پایدار به گاز طبیعی شکل گرفت. اما تغییر رویکرد در محاسبه تعرفه گاز مصرفی صنایع آهن اسفنجی، این پایه اقتصادی را متزلزل کرده است. نکته حیاتی اینجاست که گاز در این بخش، سوخت گرمایشی نیست؛ بلکه جزئی از واکنش شیمیایی فرآیند احیای مستقیم محسوب می‌شود و بدون آن، تولید عملاً متوقف خواهد شد.

اشتباهی که به همه حلقه‌ها ضربه می‌زند

برخلاف منطق صنعتی، تعرفه‌گذاری کنونی گاز بر مبنای نرخ سوخت انجام می‌شود، آن هم در سطوح قیمتی بالاتر. نتیجه مستقیم، جهش هزینه تولید آهن اسفنجی و انتقال فشار قیمتی به کل زنجیره فولاد است: از شمش و ورق تا محصولات نهایی. این روند می‌تواند مزیت منطقه‌ای و جهانی ایران را در این صنعت استراتژیک از بین ببرد.

پیامدهای اقتصادی و اجتماعی

کاهش تولید فولاد به معنای افت صادرات، کاهش درآمدهای ارزی و فشار مضاعف بر تراز تجاری کشور است. توقف هر واحد تولیدی، موجی از بیکاری مستقیم و غیرمستقیم در معادن، صنایع پایین‌دستی، حمل‌ونقل و بخش ساخت‌وساز ایجاد می‌کند. این خسارات اجتماعی و اقتصادی، در بلندمدت اثرات جبران‌ناپذیری بر رشد اقتصادی کشور خواهد داشت.

اثر همزمان مالیات بر ارزش افزوده

در کنار تعرفه‌های بالا، اجرای ناقص قانون مالیات بر ارزش افزوده و اخذ آن از نهاده‌های تولیدی مانند گاز خوراکی، سرمایه در گردش واحدها را قفل کرده و مانع توسعه و سرمایه‌گذاری می‌شود. این در حالی است که بسیاری از کشورهای رقیب، برای صنایع صادرات‌محور سیاست تخفیف و مشوق در نرخ خوراک انرژی وضع کرده‌اند.

رقبای آماده‌به‌کار در کمین بازار ایران

در صورت تداوم شرایط موجود، ایران به‌سرعت جایگاه خود را در بازار جهانی فولاد از دست خواهد داد؛ جایگاهی که برای بازپس‌گیری آن، حتی با اصلاح سیاست‌ها، نیازمند زمان و سرمایه‌گذاری سنگینی خواهیم بود. کشورهایی با منابع گازی کمتر اما استراتژی دقیق‌تر، در کمین پر کردن این خلأ هستند.

صنعت فولاد، پیشران مهم اقتصاد ایران است و تضعیف آن ضربه‌ای مستقیم به تولید، صادرات و اشتغال خواهد بود. بازنگری فوری در تعرفه گاز خوراکی، تفکیک آن از سوخت صنعتی، حذف مالیات غیرمنطقی از نهاده‌های صادراتی، و انعقاد قراردادهای بلندمدت انرژی با نرخ باثبات، چهار گام حیاتی برای حفظ این مزیت رقابتی است. هر روز تعلل در اصلاح مسیر، کشور را یک گام به سمت از دست دادن جایگاهی سوق می‌دهد که به‌سختی می‌توان آن را بازگرداند.